یاد خدا و نشانه هشتم ذاکران
گریه هاى طولانى
حضرت على« علیه السلام » در ادامه خطبه اش (درباره اهل ذکر)فرمود :
«و جرح…طول البکاء عیونهم»۱: گریههاى بسیار چشمهایشان را مجروح ساختهاست.
البته گریه هم انواعى دارد:
۱ـ گریه بر گناه
ممکن است گریه انسان به خاطر از دست دادن چیزى و یا ارتکاب گناهى باشد که این اشکها در حقیقت بر اثر حزن و اندوه بر گذشته تأسف بار است که از چشم انسان جارى مىشود و بسیار ارزشمند است؛ چنانچه رسول خدا « صلى الله علیه و آله » مىفرماید:
«طوبى بصوره نظرالله ءالیها تبکى عن ذنبٍ فى خشیه اللّه عزوجلّ»۲: خوشا چهرهاى که خداوند به آن مىنگرد در حالى که از ترس خدا بر گناهى که کرده مىگرید و جز او کسى از آن گناه آگاه نیست.
۲ـ گریه بر فرصتهاى از دست رفته
امیر مؤمنان حضرت علی « علیه السلام » فرمود:
«من کرم المرء بکائُهُ على ما مَضى من زمانه»۳: گریستن آدمى بر زمان از دست رفتهاش نشانه بزرگى (و عظمت) اوست.
۳ـ گریه از ترس خدا
رسول خدا « صلى الله علیه و آله » درباره کسى که خدا را یاد مىکند و از خوف او گریه مىکند فرمود:
«اَلا من ذَرفَتْ عیناهُ من خشیه اللّه کان له بکل قَطرهٍ قَطِرتْ من دموعه قصرٌ فى الجنّه مکلّل بالدّر و الجَواهِرِ فیه ما لا عینٌ رأت و لا اذنٌ سمعَت و لا خَطَر على قلب بشر»۴: بدانید هر کس چشمانش از ترس خدا اشک ریزد در برابر هر قطره اشک او کاخى مروارید و جواهر نشان در بهشت براى او است. در آن کاخ چیزهایى است که هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده و به ذهن هیچ بشرى نرسیده است.
۴ـ گریه شوق
گاهى گریه بر اثر شوق و محبت زیاد مىشود. وقتى انسان به یاد محبوب خودش مىافتد بىاختیار اشکش جارى مىشود.
ممکن است روایتى که در آن تعبیر «البکاء للّه» (گریه براى خدا) آمده است به این معنى باشد؛ چنانچه پیامبر
خدا« صلى الله علیه و آله » فرمود:
«اوصیک یا على فى نفسک بخصالٍ فاحفظها اللّهم أعنه… و الرابعه البکاء للّه یُبنى لکلّ دمعهٍ بیتٌ فى الجنّه»۵: اى على به تو درباره خودت به داشتن خصلتهائى سفارش مىکنم، آنها را حفظ کن، بار خدایا على را کمک کن… چهارم گریستن براى خدا است که در برابر هر قطرهاى از آن خانهاى در بهشت براى تو ساخته مىشود.
۱- نهج البلاغه (صبحی صالح)، خطبه۲۲۲.
۲- ری شهری، محمدی، میزان الحکمه (مترجم)، ۱۳۷۷ش، ج۲، ب ۳۷۹ ح ۱۸۳۰.
۳- همان، ۱۸۳۸.
۴- همان، ح۱۸۳۲.
۵- همان، ح۱۸۲۹.