«یادخدا»
ارزش «ذکر لفظى وزبانی خدا»
آیات و روایاتى که در مبحث «فضیلت ذکر خدا» گذشت با توجه به اطلاقى که
دارند، شامل این نوع از ذکر نیز مىشوند و لذا در این قسمت از بحث فقط به ذکر دو
حکمت از امیرمؤمنان « علیه السلام » اکتفا مىکنیم.
حضرت فرمود: «احسن افعال الجوارح الّا تزال مالئا فاکَ بِذکرِ اللّه سبحانه»:
بهترین کارهاى اعضاء بدن (تو) این است که همواره دهانت را با یاد خداى
سبحان پُر و به آن مشغول باشى.(۲)
به نظر میرسد نکته حدیث این باشد که چنانچه ظرفى پر شود دیگر جا براى
چیز دیگر باقى نمى ماند، دهان انسان هم اگر ظرف یاد خداوند متعال گردد نوبت به
چیز دیگر نمىرسد و نیز فرمود: «أفضل الأعمال ان تموت و لسانک رطبٌ بذکر اللّه»
بهترین اعمال این است که در حالى بمیرى که زبانت به یاد خدا نرم و رام شده
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(۱) مرحوم علامه طباطبائى
در تفسیر آیه مورد بحث فرمود: «بالغدو و الاصال» به قول مربوط
است که بر بعضى از فرائض روزانه مثل نماز قابل انطباق است. (المیزان ذیل آیات محل بحث)
(۲) شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ج ۲ص۳۴۷
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
باشد. «رَطْب» در مقابل یابس که به معناى خشک و سخت است به معنی تر و نرم
مىباشد. ممکن است منظور این باشد که بهترین اعمال این است که انسان در
حالى از دنیا برود که زبانش به «ذکر خدا» رام و با آن خو گرفته باشد، برخلاف کسانى
که در طول زندگى خود سر و کارى با یاد خدا ندارند که جریان «ذکر خدا» بر زبانشان
در حال مرگ بس سخت و دشوار خواهد بود.