مرگ نزدیک است
امام على« علیه السلام » فرمود:
«مَنْ رأى الموتَ بعین یقینه رأه قریبا»: هر که مرگ را با دیده یقین خویش بنگردآن
را نزدیک مىبیند؛(۱) چرا که با دید یقین، مرگ یک امر حتمى و مسلم است که دیر
یا زود به سراغ انسان خواهد آمد و کسى تضمین نکرده است که مرگ انسان در سن
پیرى فرا رسد؛ هر لحظه ممکن است راهى سفر آخرت شود و کسى که در چنین
وضعیتى به سر مى برد سزاوار نیست که عمرش را به بطالت بگذراند؛ چنانچه امام
باقر« علیه السلام » خطاب به جوانى که در مسجد مشغول خنده بود فرمود: «تَضْحَکُ فى
المسجد و أنت بعد ثلاثه من أهل القبور فماتَ الرجل فى اوّل یوم الثّالث و دُفِن فى آخره»:
تو در مسجد مىخندى در حالى که بعد از سه روز از اهل قبور خواهى گشت! و آن
شخص در اول روز سوم از دنیا رفت و در آخر همان روز مدفون گشت.(۲)
بنابراین باید همواره مراقب مرگ بود و در عین حال در کار و تلاش براى زندگى
نیز باید جدى بود و این دو منافاتى با یکدیگر ندارند؛ چنانچه رسول خدا« صلى الله علیه وآله »
فرمود:
«أصلِحوا الدّنیا وَ اعْمَلو الاخرتکم کَاَنّکُمْ تموتُون غَدا»: دنیا را بسازید و براى
آخرتتان (نیز) چنان کار کنید که گویى فردا مى میرید.(۳)
آن حضرت باز درباره نزدیکى مرگ مى
فرماید:
«من عَدَّ غدا من أجله فقد أساءَ صُحبَتَهُ الموتَ»: کسى که فردا را از عمر خود به
شمار آورد با مرگ بد همراهى کرده است.(۴)
وقتى انسان مرگ را با آن وصفى که گذشت، مهم و نزدیک تلقى نمود، قبل از
(۱) میزانالحکمه ج ۱۲ (مترجم) باب ۳۷۲۱ ح ۱۹۰۹۴، به نقل از غرر الحکم: ۸۲۵۸.
(۲) سفینه البحار ج ۲ ص ۵۵۵
(۳) میزانالحکمه ج ۱۲ (مترجم) باب ۳۷۴۱ ح ۱۹۱۸۷، به نقل از کنزالعمال: ۴۲۱۱.
(۴) میزانالحکمه ب ۳۷۴۱ ح ۱۹۱۸۹، به نقل از البحار: ۷۷/۱۵۳/۱۳۰.
آنکه فرا رسد، خودش را براى آن آماده مىکند و از حسرت و پشیمانى دم مرگ
نجات مى یابد و این همان چیزى است که امام على« علیه السلام » ما را به آن ترغیب
فرمود«بادر واَالموتَ و غمراتَه و امهدواله قَبْلَ حلولهِ و أعِدّوُا له قَبْلَ نُزولِه…»پیش از
مرگ و سختى هاى آن کارى بکنید و قبل از رسیدنش، مقدمات آن را فراهم آورید و
پیش از فرو آمدنش براى آن آماده شوید.(۱)
و نیز از رسول خدا« صلى الله علیه وآله » نقل مىکند که آن حضرت بیشتر اوقات،یاران خود
را با این سخنان مخاطب مى ساخت و مى فرمود:
«تجهّزوا رَحِمکُم اللّهُ، فقد نُودى فیکم بالرّحیلِ و أقِلّوا العُرْجهَ على الدُّنیا و انقَلِبوا
بِصالِح ما بحضرتِکم من الزّادِ فَاِنَّ أمامَکم عَقَبَهً کئودا و مَنازلَ مخوفهً مهولهً لابُدّ مِنَ
الوُرودِ علیها و الوقوفِ عندَها…فَقطِّعوا علائقَ الدّنیا و استظهرُوا بِزادِ التّقوى»: آماده و
مجهز شوید، خدایتان رحمت کند! زیرا که بانگ رحیل در میان شما سرداده اند، از
دل بستن به دنیا کم کنید و با توشه نیکى که در برابر شماست، رهسپار شوید؛ زیرا
گردنه هاى دشوار و منزل هایى ترسناک و هراس انگیز پیش رو دارید که ناچار باید به
آنها در آیید و آن جاها درنگ کنید؛ پس علایق و پیوندهاى به دنیا را ببرید و از
توشه تقوى کمک بگیرید.(۲)
(۱) نهج البلاغه خطبه /۱۹۰
(۲) نهج البلاغه خ /۲