یاد خدا و شرایط آن
ادامه شرط اول
امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید:
«…فَانّ الشّقى من حُرِم نَفْعَ ما أوتِىَ من العقل و التجربه»: بدبخت کسى است که از عقل و تجرابه اى که نصیب او شده محروم ماند.۱
یکى از نشانه هاى برخوردارى از منافع عقل و خرد این است که انسان پیرامون عواملى که او را به راه راست راهنمایى مى کند بیاندیشد و آنچه را که حق است درست بشناسد و با جان و دل آن را پذیرا باشد؛ چنانچه از قرآن نیز این مطلب استفاده مى شود:
«انّ فى خلق السموات و الأرض و اختلاف اللیل و النهار لآیات لِأولى الالباب الذّین یذکرون اللّه قیاما و قعودا و على جنوبهم و یتفکّرون فى خلق السّموات و الارض ربنّا ما خلقت هذا باطلاً سبحانَک فَقِنا عذابَ النّارِ»: مسلّما در آفرینش آسمانها و زمین و آمد و شد شب و روز، نشانه هایى (روشن) براى خردمندان است؛ همانا که خدا را در حال ایستاده و نشسته، و آنگاه که بر پهلو خوابیده اند، یاد مى کنند، و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند (و مى گویند) بارالها! اینها را بیهوده نیافریده اى؛ منزّهى تو! ما را از عذاب آتش نگاه دار.۲
نکته ها:
۱- تنها کسانى از وجود نشانه هائى که در آفرینش آسمانها و زمین است استفاده مى کنند و به حق مى رسند که داراى عقل و خرد هستند «انّ فى خلق السموات… لَایاتٍ لأولى الألباب»
۲- اگر «یاد خداوند متعال» و «تفکّر» در خلقت نشانه خردمندى است (اولوالالباب الذین «یذکرون اللّه»…و «یتفکرون») پس فراموشى و غفلت از یاد خدا نیز علامت بى خردى خواهد بود.
۳- یاد خدا و تعقل و تفکّر در خلقت باید یک برنامه مستمرّ و ادامه دارى باشد نه مقطعى؛ چرا که با استمرار عمل است که زمینه توفیق بیشتر برای انسان فراهم مى شود و او را به کمال مطلوب مى رساند («یذکرون اللّه… و یتفکرون» هر دو فعل مضارع هستند و استمرار را مى رسانند)
۴- یاد نمودن از مسائل مربوط به عالم آخرت، بویژه عذاب دردناک جهنم براى انسان هاى عاقل و خردمند از اهمیت زیادى برخوردار است؛ طورى که آنها در پى یاد
خدا و تفکّر در عجایب خلقت، مصون ماندن از عذاب آتش را از محضر پروردگارشان درخواست مى کنند. امید است خداوند متعال مارا از آنها قرار دهد.
۱- نهج البلاغه ، نامه ۷۸.
۲- آل عمران ، آیه۱۹۱.