یاد خدا وشرایط آن
شرط سوم
«داشتن روحیه تسلیم»
اگر کسى داراى روحیه تسلیم در برابر خداوند متعال ورسول خدا صلى الله علیه و اوصیاء معصوم آن حضرت ونیز آنچه که حق است، باشد وسعى خودش را هم بکارگیرد، مطمئنا زندگى او با استفاده از هدایتهاى الهى و راهنمائىهاى هادیانِ به سوى نور روز به روز رونق بیشترى خواهد یافت و به دنبال گامهاى بلندترى خواهد بود وبه مدد الهى به مراحل ومراتب بالاترى در یاد خدا و نیز در یاد مرگ و عالم برزخ و گرفتن پند از تاریخ نائل خواهد گشت، در غیر این صورت نه تنها در مسیر ذکر موفق نخواهد شد بلکه در ایمان چنین اشخاصى باید تردید نمود، چرا که داشتن روحیه تسلیم در قرآن بعنوان نشانه وعلامت ایمان معرفى شده است:
«فلاو ربّک لا یؤمنون حتى یحکّموک فیما شجر بینهم ثُمَّ لا یجدون فى أَنفسِهم حرجا ممّا قضیْتَ و یسلّموا تسلیما»: نه چنین است؛ قسم به خداى تو که اینان به حقیقت اهل ایمان نمى شوند مگر آنکه در خصومت و نزاعشان تنها ترا حاکم کنند، آنگاه به هر حکمى که (به سود و یا زیان آنها باشد) کنى هیچگونه اعتراضى در دل نداشته، کاملاً از دل و جان تسلیم فرمان تو باشند.۱
شأن نزول آیه
«زبیر بن عوام» که از مهاجران بود با یکى از انصار (مسلمانان مدینه) بر سر آبیارى نخلستانهاى خود که در کنار هم قرار داشتند، اختلافى پیدا کرده بودند و هر دو براى حل اختلاف خدمت پیامبر« صلى الله علیه وآله » رسیدند، از آنجا که باغستان زبیر در قسمت بالاى نهر و باغستان انصارى در قسمت پائین تر نهر قرار داشت پیامبر« صلى الله علیه وآله »به زبیر دستور داد که اوّل او باغهایش را آبیارى کند و بعد مسلمان
انصارى؛ (و این مطابق همان سنّتى بود که در باغهاى مجاور جریان داشت) امّا این مرد انصارى به ظاهر مسلمان از داورى عادلانه پیامبر« صلى الله علیه وآله » ناراحت شد و گفت: آیا این قضاوت به خاطر آن بود که زبیر عمه زاده توست! پیامبر« صلى ا لله علیه وآله » از این سخن بسیار ناراحت شد به حدّى که رنگ رخسار او دگرگون گردید در این موقع آیه فوق نازل شد و به مسلمانان هشدار داد.۲
۱- سوره نساء / ۶۵.
۲- تفسیر نمونه ج ۳ ص۴۵۳.