یاد خدا و شرایط آن
شرط پنجم: «انابه»
«قل إِنّ اللّه یُضلّ من یشاء و یهدى الیه من أناب»: (اى پیامبر ما) بگو همانا خداوند کسى را که بخواهد گمراه مى کند و کسى را که به سوى او انابه و بازگشت داشته باشد به سوى حق هدایت مى کند.۱
«انابه» از «نَوب» به معنى رجوع و بازگشت مکرّر مى باشد و اگر چنانچه به «زنبورها» نوب گفته مى شود براى این است که پى در پى به محلّ و کندوى خودشان رفت و آمد مى کنند، بنابر این منظور از «انابه» به سوى خداوند متعال همان بازگشت بنده به سوى خدای توّاب و رحیم است به وسیله توبه و خالص گردانیدن عمل.۲
«انابه» ممکن است با هدف هاى زیر انجام گیرد:
۱- آنانکه اهل خطا و گناه هستند، به سوى خدا بازگشت مى کنند تا گناهانشان بخشوده شود؛ چنانچه در قرآن مى فرماید: «أَنیبوا الى ربّکم و أَسلموا له من قَبلِ أن یأتیکم العذاب»: به سوى خداى خود بازگشت و انابه داشته باشید و تسلیم فرمان او شوید. پیش از آنکه عذاب الهى سراغ شما بیاید.۳
۲- کسانى که به دنبال دریافت هدایت هاى الهى و کسب آگاهى اند، به سوى حق تعالى بازگشت مکرّر دارند تا خداوند آنان را به صراط مستقیم هدایت نموده و در مسیر حق حفظ و نگهدارى نماید؛ ظاهرا آیه زیر به این مطلب دلالت دارد:
«… اللّه یَجتَبى الیه من یشاء و یهدى الیه من یُنیب»: خدا هر که را که بخواهد به سوى خود برگزیند و هر که را که به درگاه او به تضرّع و دعا باز آید هدایت فرماید.۴
۱- سوره رعد، آیه۲۷.
۲- مفردات راغب.
۳- سوره زمر،آیه۵۴.
۴- سوره شورى، آیه۱۳.